Pandemia, a realizacja zobowiązań firmowych

W związku z obecną sytuacją na świecie, związaną z pandemią Koronawirusa, wiele firm już teraz boryka się z widmem strat finansowych, które niesie za sobą ogólnoświatowy przestój gospodarczy.

Też jesteśmy przedsiębiorcami i rozumiemy Twoją sytuację jak nikt inny! Jako członek IGEŚ możemy pomóc Ci w:

analizie i ocenie prawnej umów z Kontrahentami, pod kątem zapisów, zabezpieczających Twój biznes
wypracowaniu kompromisów we współpracy z Kontrahentami w aktualnej sytuacji gospodarczej
zagadnieniach, dotyczących prawa pracy i rozwiązaniu kwestii pracowniczych (praca zdalna, postojowe itp.)
windykacji należności
odkupimy wierzytelności, byś był płynny finansowo.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do pojęcia „siły wyższej”, która oznacza zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe lub prawie niemożliwe do przewidzenia, którego skutkom nie można zapobiec. W stosunkach umownych ma to takie znaczenie, że wskazane powyżej zdarzenie zewnętrzne występuje poza stronami umowy i nie jest związane ze stosunkiem je łączącym. Strony mogą w umowie wyłączyć odpowiedzialność za skutki wynikające z działania siły wyższej. Oprócz tego strony zobowiązania umownego wyliczają, czym w szczególności może być siła wyższa. Jest to zwykle katalog otwarty. W świetle polskiego porządku prawnego można ostrożnie stwierdzić, że kwalifikacja koronawirusa jako siły wyższej jest trafna. Jednakże każda sprawa musi podlegać odrębnej analizie. Należy podkreślić, że wyłączenie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z tytułu zaistnienia siły wyższej jest możliwe w przypadku, gdy dłużnik udowodni faktyczny wpływ tejże siły wyższej na niemożność spełnienia swojego zobowiązania. Wierzyciel może i zarazem powinien zobowiązać dłużnika do precyzyjnego wykazania takich okoliczności.
Z kolei w sytuacji, w której strony nie zawarły w umowie klauzuli siły wyższej należy wziąć pod uwagę takie przepisy Kodeksu cywilnego jak art. 471 i 472, które stanowią o odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania na zasadzie winy. Ponadto jeżeli strony nie postanowią inaczej dłużnik zobowiązany jest w ramach realizacji swoich zobowiązań do zachowania należytej staranności. Trudniej uchylić się od konsekwencji tego przepisu w przypadku profesjonalnych uczestników obrotu, na podstawie art. 355 Kodeksu cywilnego. Wedle wspomnianego art. 471 Kodeksu Cywilnego dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (o ile strony nie postanowią inaczej w świetle art. 473 Kodeksu cywilnego).
Zapłata kar umownych, przykładowo za zwłokę w wykonaniu zobowiązania, w przypadku ich uwzględnienia przez strony w umowie powoduje, że wierzyciel nie musi wykazywać poniesionej szkody, orzekł o tym Sąd Najwyższy w dniu 06.10.2010 r. (II CSK 180/10): „odpowiedzialność dłużnika w zakresie kary umownej, bez względu na przyczynę niewykonania zobowiązania, powinna być w umowie wyraźnie określona, nie ma bowiem podstaw do dorozumienia jego rozszerzonej odpowiedzialności”. W przypadku zatem, gdy strony nie doprecyzowały zapisu kary umownej, w ten sposób, że będzie ona naliczana bez względu na przyczyny niewykonania zobowiązania – dłużnik będzie mógł uwolnić się od jej zapłaty na podstawie okoliczności od niego niezależnych (np. w wyniku powołania się na pandemię koronawirusa, która spowodowała opóźnienie w wykonaniu zobowiązania).
W przypadku, gdy świadczenie stało się niemożliwe, skutkiem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, zobowiązanie wygasa. Oprócz tego jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, to strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Warunkiem jest trwały charakter niemożności.
W przypadku, gdy świadczenie stało się niemożliwe, skutkiem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, zobowiązanie wygasa. Oprócz tego jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, to strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Warunkiem jest trwały charakter niemożności.
W przypadku zobowiązań bez oznaczonego terminu ich spełnienia sytuacja przedstawia się w ten sposób, że świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu. Sformułowanie „niezwłocznie” powinno być interpretowane jako termin dłuższy w czasie epidemii, niż gdy ma to miejsce w okresie, gdy brak jest czynników w znacznym stopniu warunkujących obrót gospodarczy.
W okresie zakłóconego obrotu gospodarczego, który wywołany jest aktualnie panującą pandemią koronawirusa na świecie, możliwa jest zmiana umów między stronami. Można to rozwiązać metodą renegocjacji warunków, złożenie oświadczenia o zrzeczeniu się roszczeń, a także rozwiązanie umowy. Również za pośrednictwem sądów istnieje możliwość modyfikacji umów w związku ze zmieniającymi się stosunkami społeczno-gospodarczymi w sytuacjach nadzwyczajnych. Jeżeli przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków świadczenie może stać się połączone z nadmiernymi trudnościami, albo grozić jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidziały przy zawarciu umowy, sąd może – po rozważeniu interesów stron i zgodnie z zasadami współżycia społecznego – oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Do zastosowania przez sąd przytoczonego art. 3571 § 1 Kodeksu cywilnego konieczne jest spełnienie następujących przesłanek: nadzwyczajnej zmiany stosunków, nadmiernej trudności w spełnieniu świadczenia lub groźby straty dla jednej ze stron, związku przyczynowego pomiędzy zmianą stosunków a utrudnieniami w wykonaniu zobowiązania lub groźbą straty, nieprzewidzenie przez strony przy zawieraniu umowy wpływu zmiany stosunków na wykonanie zobowiązania.

Pandemia SARS-CoV-2 a realizacja zobowiązań firmowych

Pandemia SARS-CoV-2 (wywołująca chorobę COVID-19) zwana również koronawirusem, a realizacja zobowiązań firmowych

Jaki wpływ ma koronawirus na realizację zobowiązań?

Twój biznes odnotowuje mniejsze przychody, a koszty nie znikają i pozostają na Twojej głowie? Potrzebujesz wsparcia prawnego?